Momenteel lees ik het boek “Het Christus Mysterie” door Richard Rohr. Het is volop genieten. Richard is een Franciscaanse priester die onbevangen en vanuit de Bijbel komt tot een brede en inclusieve Christelijke visie. Bij mij leidde een onbevangen blik destijds tot het zien van overeenkomsten tussen oosters getinte levensbeschouwingen en de diepere boodschap van de Bijbel. De letterlijke interpretatie van Bijbelverhalen werkte niet langer voor mij. Mijn verstand kon de resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar de verhalen uit de Bijbel niet langer terzijde schuiven. Mijn hart kon niet overweg met het beeld van een goddelijke rechter die een voorkeur had voor één volk ten koste van andere volken en die als een rechter straf en genoegdoening vergde van zijn onderdanen. Het was niet makkelijk om de orthodoxe visie op de Bijbel los te laten. Mij hielp het om mijn vrijheidsstrijd op te schrijven in de vorm van twee boeken: “Geen beeld van God” en “Een Christen op Satsang”.

Vlak na publicatie van deze boeken kwam ik op het spoor van Een Cursus in Wonderen (ECIW) , later gevolgd door The Way of Mastery en A Course of Love (nu vertaald en beschikbaar als: “Een Cursus van Liefde, ECVL”). Deze boeken stralen een autoriteit uit die niet vreemd is als je beseft dat ze voortkomen uit het Christusbewustzijn. Voor mij is dit de kracht van de boeken maar ik besef dat het ook een barrière vormt voor orthodoxe Christenen. In feite zijn  genoemde boeken eigentijdse openbaringen en dit leidt makkelijk tot argwaan. Moet je zo maar geloven dat Jezus deze boeken heeft doorgegeven aan scribenten? Zit je dan niet in een duistere en occulte hoek met het risico op satanische invloeden? Deze argwaan en de erdoor veroorzaakte angst zijn zo groot dat ze veel orthodoxe christenen ervan weerhouden deze boeken te gaan lezen.

Het leek mij dat de boeken van Richard Rohr en mijn eigen boeken wat dit betreft minder “verdacht” zouden zijn. Noch Richard noch ik claimen dat onze teksten gedicteerd zijn door Jezus of door een andere geestelijke entiteit. Maar deze gedachte is natuurlijk naïef. Dat besefte ik toen ik kritiek las op de visie van Richard vanuit orthodox christelijke hoek. Het woord “antichrist” werd genoemd en het boek diende “met kracht terzijde gesmeten te worden”. Richard Rohr illustreert zijn visie op de Bijbel met tientallen Bijbelcitaten en hij komt tot een liefdevol en inclusief beeld van onze Vader. Zijn criticus stelt daar slechts enkele citaten tegenover maar beroept zich vooral op het gangbare, orthodoxe beeld van God en de Bijbel om Richard van duivelse praktijken te beschuldigen.

Ik heb jaren geleden ontdekt dat het lastig is om een open dialoog te hebben met mensen die ervoor kiezen vast te houden aan een bepaalde visie op de Bijbel omdat ze geloven dat het afwijken van deze visie uit de koker van de duivel komt. Deze vrees is echter gebaseerd op diezelfde gekozen visie en zo is de gelovige beland in een cirkelredenering van waaruit ontsnappen nauwelijks mogelijk is:

1. Je besluit te geloven dat de Bijbel zo letterlijk mogelijk genomen moet worden (“van kaft-tot-kaft”)
2. Je gelooft dat de door jouw gekozen, orthodoxe, visie feilloos is.
3. Je gelooft dat twijfelen hieraan een doodzonde is want dat volgt uit punt 1.

Ik had ooit een interessant gesprek met iemand die ik ken uit een Baptisten-gemeente en die een lief bedoelde poging deed mij op het “rechte pad” te houden. Hij zei dat ik me op een hellend vlak begaf met mijn besluit om te luisteren naar mijn intuïtie, gevoel en verstand en om op basis hiervan met nieuwe ogen naar de Bijbel te kijken. Zo zette ik “mijn ego op de troon” en dreigde ik “van God los” te raken. Dat ik het als een bevrijding van een knellende band ervoer en als genade speelt dan natuurlijk geen enkele rol. Je “komt immers tot geloof, niet tot gevoel”.

Ik vroeg deze lieve broeder op grond waarvan hij ervoor koos om vast te houden aan de klassieke orthodoxe leer. Hij zei dat hij geloofde dat de Bijbel letterlijk waar was. “Maar waar baseer jij je geloof op?” , vroeg ik. Toen voelde hij nattigheid. Want ook hij had uiteindelijk bij zijn geloof “een goed gevoel”. Zijn motieven om te kiezen voor zijn visie bleken ook gebaseerd op intuïtie, gevoel en verstand maar toch kwam er nog iets bij: angst. Hij was letterlijk doodsbang dat hij naar de hel zou gaan als hij zou afwijken van zijn geloof.

Deze angst klinkt snel door in kritiek die geuit wordt door orthodoxe christenen op andersdenkenden. Ik heb een soort antenne ontwikkeld voor de dreiging die uitgaat van deze kritiek, van de beschuldiging en van het spreken in termen van inclusiviteit (de mensen met het juiste geloof) en exclusiviteit (de andersdenkenden). Ik ken veel christelijke broeders en zusters die mij zeer dierbaar zijn en die een leven nastreven waarin naastenliefde voorop staat. Ik voel me met hen verbonden en beschouw mijzelf ook nog steeds als volgeling van Jezus. Ik gun hun echter de bevrijding van angst die rond blijft spoken op de achtergrond. Bijvoorbeeld als niet-christelijke dierbaren van hen ernstig ziek worden. Zullen zij bij overlijden voor eeuwig knarsetanden in het hellevuur?

Het is niet mijn bedoeling om wie dan ook  van zijn of haar (orthodoxe) geloof af te brengen. Waarom zou ik en met welk recht? Iedereen gelooft wat op dat moment goed en waar voelt voor hem of haar. Ik ben gewend geraakt aan de angstige en felle kreten die vanuit orthodoxe hoek klinken waar het afwijkende levensvisies betreft. Die kreten zijn als een tweesnijdend zwaard. De angst en beschuldigingen die men projecteert op andersdenkenden zorgen vooral voor onrust en lijden in hun eigen geest. Ik wil slechts wijzen op genoemde cirkelredenering en aangeven dat bevrijding van een juridisch Godsbeeld mogelijk is. Wat je na bevrijding aantreft is de liefdevolle Vader waar Jezus ons op wijst. De Vader die niet oordeelt maar opzoekt en insluit. De Vader waar ook Richard ons met zoveel passie op wijst.