Een paar maanden geleden deed ik mee aan een Zoom-meeting over Een Cursus van Liefde (ECVL). Een deelneemster gaf aan moeite te hebben met de rol van Jezus. Hij vraagt in ECVL aanvaarding en biedt zich als het ware aan als voertuig op weg naar Christusbewustzijn. Ze vroeg zich af waarom Jezus zo’n speciale rol leek op te eisen. Zou het niet beter zijn om hem te zien als een spirituele leraar of hoogstens als één van de verlichte meesters, zoals er meerdere zijn (geweest)? Hoe bijzonder is Jezus eigenlijk?

In de oudste drie evangeliën van het Nieuwe Testament zien we Jezus optreden als een leraar die spreekt over het Koninkrijk der Hemelen. Hij vertelt ons over God als Vader en benadrukt dat Zijn liefde voor iedereen beschikbaar is. Jezus is de levende belichaming van die liefde en toont dit door om te gaan met het “uitschot” van de maatschappij: tollenaars, hoeren, melaatsen, enzovoort. Hij oordeelt niet, maar toont liefde en laat zien dat deze liefde genezend werkt op vele niveaus. Liefde is sterker dan haat en overstijgt de wetten die op aarde lijken te gelden. Hij demonstreert dat liefde het laatste woord heeft door zichzelf als een levend voorbeeld over te geven aan de haatkrachten in deze wereld. Hij is onze oudere broer die dezelfde menselijke uitdagingen doormaakt als wij; afwijzing, veroordeling, vernedering, aanval en zelfs gruwelijke moord. In Een Cursus in Wonderen legt hij zijn rol als voorbeeld uit. Zijn opstanding biedt ons de ultieme hoop dat we geen kwetsbare, sterfelijke wezens zijn, maar veilig zijn in de handen van de Vader, die naar ons omziet.

Het is vooral de apostel Paulus geweest die heeft geprobeerd betekenis te geven aan de dood en opstanding van Jezus. Helaas deed hij dit niet zozeer vanuit het gecorrigeerde godsbeeld dat Jezus ons leerde. Jezus leerde ons God kennen als een liefdevolle Vader die ons onvoorwaardelijk vergeeft als we naar Hem terugkeren (zie bijvoorbeeld de gelijkenis van de verloren zoon). Paulus had een ontmoeting met de opgestane Jezus, wat zijn leven volledig transformeerde. Hierdoor verloor hij zijn angst voor de dood. Echter, Paulus probeert de gebeurtenissen van de kruisiging en opstanding te interpreteren en baseert zich daarbij op het geloof in een God die wraakzuchtig is en offers eist, en nu tevredengesteld zou zijn door het offer van Jezus. Hiermee verwerpt hij grotendeels de leer en blijde boodschap van Jezus en richt hij zich vrijwel uitsluitend op de kruisiging.

Het is begrijpelijk dat we afkerig zijn geworden van de offer-theorie, die uitgaat van een God die genoegdoening eist. Toch wordt Jezus in het Nieuwe Testament wel degelijk gepresenteerd als meer dan een verlichte meester die tragisch aan zijn einde komt. Hoe kunnen we hier nu naar kijken? Rudolf Steiner, die bekend staat als de grondlegger van de antroposofie, kan ons verder helpen. Hij beschouwde het Christus-gebeuren als een unieke en eenmalige, universele gebeurtenis in de wereldgeschiedenis. Laat ik kort door de bocht gaan en stellen dat Rudolf Steiner aangaf dat duistere krachten de bewustzijnsgroei van mensen hadden belemmerd en dat de incarnatie van het Christuswezen in Jezus en zijn kruisdood deze blokkade heeft opgeheven door een verandering in de geestelijke constellatie van de aarde. Voor een veel nauwkeurigere beschrijving hiervan verwijs ik naar de boeken van Steiner of het boek “Het Christusbewustzijn” door Danielle van Dijk. Het punt dat ik wil maken, is dat er visies bestaan op de kruisdood en opstanding van Jezus die verder gaan dan de tragische dood van een verlichte meester en wijzen op het universele karakter van deze gebeurtenis, zonder terug te vallen op een archaïsch beeld van een wraakzuchtige God. Maar wat moeten wij hiermee als ECIW- en ECVL-studenten? Moeten we Rudolf Steiner dan maar klakkeloos als autoriteit zien en geloof hechten aan zijn oncontroleerbare schouwingen? Ik meen van niet.

De aarzeling van de deelneemster tijdens de Zoom-meeting illustreert de worsteling die velen van ons hebben met het thema speciaalheid-universaliteit. De vraag of Jezus “slechts” een gewone verlichte meester is of een uniek wezen dat iets met universele betekenis heeft bereikt, kan verwarrend zijn. Het is normaal dat we vanuit onze eigen positie een mening willen vormen over een gebeurtenis die in het verleden zou hebben plaatsgevonden. Wij gaan daarbij echter uit van ons illusoire wereldbeeld waarbij gebeurtenissen zich af lijken te spelen in een materiële wereld van ruimte en tijd. Maar de werkelijkheid is geestelijk van aard. De kruisiging en opstanding zijn gebeurtenissen in bewustzijn, in de denkgeest, waarbij tijd geen rol speelt. Het gaat erom wat er NU in de denkgeest aan de orde is. In deze denkgeest bestaan Jezus en wij in een gedeeld Christusbewustzijn. Door ons denken in termen van afscheiding, denken we niet alleen dat Jezus 2000 jaar geleden leefde en wij nu, maar ook dat Jezus en wij volledig gescheiden entiteiten zijn.

In mijn blogs heb ik soms kritiek geuit op de manier waarop Ken Wapnick hiernaar kijkt en Jezus (en de Heilige Geest) wel heel erg abstract benadert. Hij noemt Jezus “een symbool”, althans zo begrijp ik het. Mijn bezwaar hiertegen is dat ik Jezus en onszelf zie als kinderen van de Vader, die als het ware wonen in Zijn Denkgeest, en ik vind het woord “symbool” niet passend voor mijn broeder Jezus. Voor mij heeft broeder Jezus echter wel een belangrijke symbolische functie in de denkgeest die voor ons beschikbaar is. Jezus overwint de afscheiding, en door mijn verbondenheid met Jezus in het Christusbewustzijn, ben ik deelgenoot van deze overwinning als ik mijn hart hiervoor openstel. Hier komt voor mij alles samen. Mijn verstand kan het misschien niet bevatten, maar mijn hart wel. Jezus is mijn verlosser zonder van mij gescheiden te zijn. Als ik mijn geloof in afgescheidenheid van Jezus (en van God en van mijn naasten) kan loslaten, dus als ik geloof in de verbindende macht van liefde en mij daaraan overgeef, dan heb ik in Jezus ook de overwinning op de afscheiding gehaald en vindt correctie van mijn denkgeest plaats.

Rudolf Steiner zag dat de aarde van kwaliteit leek te veranderen toen het bloed van Jezus de grond raakte. De ban van de duistere krachten werd doorbroken, de overwinning was behaald. In ECIW-termen zou ik zeggen dat de Jezus-bereidwilligheids-kracht de afscheiding in de gehele denkgeest, dus ook “de mijne”, overwint. Wij en de aarde zijn niet meer dan gezichtspunten binnen de denkgeest. We zien afgescheiden lichamen en een helse wereld als we gehoor geven aan onze duistere ego-krachten (duivel, demiurg etc) maar we zien het Koninkrijk als we ons openstellen voor de overwinning van Jezus. In hem zijn wij medeoverwinnaars. Hij is in de tijdloze denkgeest de Zoon die voor en met ons leeft vanuit de liefde van de Vader en daarmee het geloof in afscheiding overwint.

Je merkt dat ik er nauwelijks uitkom met woorden. Gelukkig hebben we ECIW. En ons geluk kan niet op. In ECVL mogen wij NU de relatie met Jezus aangaan, de illusie van afgescheidenheid doorzien en de verbinding met hem vieren in de denkgeest. Jezus zegt in ECVL dat zijn nalatenschap beschikbaar is voor ons! ECVL gaat aan ons verwarde denken (en spreken) voorbij en leidt ons naar ervaring van de Heilige Relatie met Hem, Jezus en met elkaar.