Dit onderwerp nodigt uit tot een flinke studie en het schrijven van een uitgebreide toelichting, maar ik wil het zo kort mogelijk houden. We zien dat in de eerste uitgave van ECIW, geredigeerd door Bill Thedford, het woord “ziel” in de eerste hoofdstukken met regelmaat wordt gebruikt. In de Complete & Annotated edition heeft men ervoor gekozen om dit flink terug te brengen en in de FIP editie staat er alleen nog “ziel” als de Cursus verwijst naar Bijbelteksten waarin dit woord gebruikt werd.

De reden voor de keuze om, waar mogelijk, het woord “ziel” te vervangen door “geest” of “denkgeest” wordt gegeven in de Verklaring van Termen (VvT):

“Het woord “ziel” wordt niet gebruikt, behalve in rechtstreekse bijbel-citaten, vanwege zijn hoogst controversiële aard.”

Het is dus begrijpelijk dat uitgevers van de Cursus ervoor gekozen hebben om het woord tamelijk stelselmatig te vervangen door minder beladen termen. Voor mij had dit niet per se gehoeven omdat de inleiding van de VvT al duidelijk maakt dat we ons niet moeten doodstaren op de terminologie die Jezus gebruikt:

“Dit is geen cursus in filosofische bespiegelingen, en evenmin bekommert hij zich om een precieze terminologie”.

Dat het woord “ziel” in cursusverband controversieel is begrijp ik wel. Maar dit hoeft in mijn beleving niet zo te zijn als we bij het lezen ervan ons laten leiden door ons hart en door het wonderlijke van de heilige relatie.

Ons verstand kan, geleid door ons ego, van het woord “ziel” een strijdpunt maken. Het ene kamp ziet het woord als bewijs voor de echtheid van individuatie. Er is dus in die bedreigende eenheid kennelijk ruimte voor een onderscheiden entiteit waar ik me graag mee vereenzelvig. Ik zal dus niet oplossen in een soort eenheidsoersoep. Ik besta echt als individu. Vervolgens ontstaan er allerlei verhalen over de reizen en avonturen van deze ziel en over de ontwikkeling van de ziel. Voilà de controverse; de afscheiding gaat weer een hoofdrol spelen en je krijgt uitspraken als “een jonge ziel die nog veel te leren heeft” of “een oude, wijze ziel die al ver is”. Zo wil de cursus echter niet aankijken tegen onze Goddelijke Kern. We zijn al perfect geschapen als Kinderen van de Vader. Het onbegrijpelijke van de Heilige Relatie is juist dat we delen zijn van het geheel. Onze woorden individuatie en differentiatie drukken altijd onderscheid uit maar onderscheid is kennelijk niet hetzelfde als gescheidenheid. Bij ons duiden verschillen altijd op speciaalheid maar hoewel elke ziel speciaal is, is hij niet jonger of ouder dan een andere.

Het andere kamp besluit om dan maar het woord “ziel” uit de cursus te schrijven. Om ons voor dit “gevaar” te behoeden. In deze neiging zie ik goedbedoelde maar onnodige angst om de illusie echt te maken. Het is in mijn beleving geen oplossing om van een iets te duaal taalgebruik weg te willen vluchten op weg naar een voor ons denken meer aanvaardbare eenheidstheologie. Zoals gezegd kan ons denken niet overweg met zoiets als individuatie met behoud van heelheid, maar het is geen oplossing om dan allergisch te worden voor cursustermen die duiden op differentiatie of voor meervoudsvormen. Ik denk dat het heel goed is als onze hersenen zuchten en kraken door de terminologie die Jezus kiest. Jezus is in mijn optiek de perfecte leraar die precies aansluit op het “niveau” waarop wij ons menen te bevinden. Het is volgens mij geen toeval dat in de oorspronkelijke versies Jezus gewoon spreekt over de ziel en over zielen. Hij verandert zijn taalgebruik zelf gedurende de cursus waarbij zijn taal evolueert met ons, hopelijk toegenomen, begrip. Dus gaande de cursus verdwijnt het woord langzaamaan. Jezus is de perfecte leraar die ons rustig aan de hand neemt, bijstuurt en corrigeert.

Het woord ziel kan gewoon gebruikt worden zolang wij ons realiseren dat we Kinderen van God zijn en bestaan in heilige relatie met Hem. Een Cursus van Liefde (ECvL) is enorm behulpzaam om iets van het wonder van de heilige relatie daadwerkelijk te gaan ervaren. In een dialoog met Jezus komt deze steeds dichterbij en uiteindelijk verdwijnt de grens tussen hem en ons waarbij we elkaar in eenheid ontmoeten in het Christusbewustzijn; onze Bron, ons Wezen.

Ons verstand kan niet anders dan worstelen en het denkt te moeten kiezen: het is dualiteit of eenheid. Ons hart begrijpt dat het niet of-of is maar en-en. Het is non-dualiteit, heilige relatie, Schepper en Schepsel, Zoon en Zoonschap met Zonen. Als we zo onbevangen durven te lezen dan kunnen we simpelweg genieten van de taal die Jezus voor ons gekozen heeft. We hoeven niet krampachtig op te springen en de eerste hoofdstukken van ECIW te diskwalificeren als “minder mooi” en we hoeven Jezus al helemaal niet te corrigeren. Geniet ter afsluiting met me mee van zo’n stukje tekst:

It should especially be noted that God has only one Son. If all the Souls God created are His Sons, then every Soul must be an integral part of the whole Sonship. You do not find the concept that the whole is greater than its parts difficult to understand. You should therefore not have too much trouble in understanding this.

The Sonship in its oneness does transcend the sum of its parts. However, this is obscured as long as any of its parts are missing. That is why the conflict cannot ultimately be resolved until all the parts of the Sonship have returned. Only then can the meaning of wholeness, in the true sense, be fully understood.

Vertaling (via DeepL):

Het moet vooral worden opgemerkt dat God maar één Zoon heeft. Als alle Zielen die God heeft geschapen Zijn Zonen zijn, dan moet elke Ziel een integraal onderdeel zijn van het hele Zoonschap. Je vindt het concept dat het geheel groter is dan zijn delen niet moeilijk te begrijpen. Je zou daarom niet al te veel moeite moeten hebben om dit te begrijpen.

Het Zoonschap overstijgt in zijn eenheid de som van zijn delen. Dit wordt echter verduisterd zolang er delen ontbreken. Daarom kan het conflict uiteindelijk niet worden opgelost totdat alle delen van het Zoonschap zijn teruggekeerd. Alleen dan kan de betekenis van heelheid, in de ware zin, volledig begrepen worden.