Een Cursus in Wonderen (en Een Cursus van Liefde) zijn heel helder in hun visie op de schepping. God (de Denkgeest) schept Zonen (Kinderen, “Kanalen”) die verenigd zijn in het Zoonschap. Deze Zonen dromen een droom van afscheiding waarin ze menen hun contact met hun Vader (God) en met de andere Zonen te hebben verloren. Door de weg van wonderen te gaan (corrigeren van de foute perceptie en uiten van liefde) kun je weer gaan ervaren dat jouw Zelf innig verbonden is met de Vader en met de andere Zonen. Deze visie wordt onderschreven The Circle of Atonement (CoA), opgericht door Robert Perry.

Leraren zoals Ken Wapnick meenden dat Jezus in de cursussen niet precies zei wat hij bedoelde en komen met een (zogenaamd) gecorrigeerde versie die aansluit bij de visie van hedendaagse leraren uit de non-duale school. Daartoe heeft hij ingewikkelde schema’s bedacht die, kort samengevat, op het volgende neerkomen: God schept één Zoon en deze vergist zich waardoor hij denkt uit verschillende zonen te bestaan. Deze visie wordt uitgedragen door The Foundation of Inner Peace (FIP).

Dit onderscheid en deze discussie lijkt metafysische haarkloverij maar de consequenties zijn groot. Ik heb daar veel blogs aan gewijd en ga dit nu niet allemaal herhalen. Maar over één belangrijke consequentie gaat deze video van Kim Michaels. Volgelingen van de FIP-versie zijn allergisch geworden voor individuatie omdat ze menen dat dit afscheiding betekent. Hierdoor ontkennen ze het bestaan van andere Zonen van God, denken ze dat zij de enige zijn die bestaan en eigenlijk zelfs dat niet; ze streven naar zelfloosheid en stellen dat ze God zijn.

Persoonlijk vind ik het grappig dat FIP-aanhangers wel geloof kunnen opbrengen voor de schepping van de Zoon van God (is dit dan geen individuatie?) maar niet voor Zonen van God. Van 1 naar 2 zou wel kunnen maar van 1 naar oneindig veel Zonen zou niet kunnen. Zie je het? Of je gelooft dat alleen God bestaat en dat jij dan die God bent of je staat open voor de mogelijkheid van Schepping van Zonen (in oneindige meervoud) zonder dat dit afscheiding impliceert.

Kim Michaels heeft veel hierover gesproken en doet dat in deze video opnieuw. In andere video’s geeft hij aan tot welke desolate houding de “no-self” theorie kan leiden. Eigenlijk is de ultieme vraag de volgende: wil je ophouden te bestaan of medeschepper worden?

Transcript Vertaling

De vraag, of beter gezegd, de opmerking waar ik op wil reageren, werd geplaatst onder mijn video over de onzin van het ‘non-self’-concept. De opmerking luidde:

“Je bent je — tussen aanhalingstekens — ‘bewust’ van dit gevoel van zelf. Alleen bewustzijn is aanwezig in elke ervaring. Ik begrijp wat je zegt, maar kijk dieper. Jouw gevoel van zelf is simpelweg bewustzijn dat verschijnt als een gedachte dat je een ‘zelf’ bent. Dat maakt een wereld van verschil tussen lijden en niet-lijden. Ik begrijp je punt, maar het is gewoon niet waar. Onze ware aard is bewustzijn, dat is altijd zo geweest. Daar is niets mis mee, net zomin als met wat jij zegt. De meeste mensen ervaren hun gevoel van zelf achter hun ogen, maar jij bent je óók bewust van dat gevoel. Kijk maar, het is zo duidelijk als wat. Met alle liefde.”

De reden dat ik hierop wil reageren, is omdat ik denk dat we hier een belangrijk onderscheid kunnen maken.

Laat me vooropstellen dat ik begrijp waar deze persoon vandaan komt en wat hij probeert te zeggen. Maar het blijft gebaseerd op diezelfde non-self-filosofie. De persoon zegt namelijk dat je je bewust bent van je gevoel van zelf — met andere woorden: achter dat gevoel van zelf zit alleen bewustzijn. En dat klopt, daar ben ik het mee eens. Maar de manier waarop ik ernaar kijk, is dat wij, zoals ik al vaker heb uitgelegd, een uiterlijke persoonlijkheid hebben. Dat is wat je je onderbewuste geest kunt noemen, opgebouwd uit talloze kleine, onderbewuste ‘zelven’ die samen een geheel vormen, wat vaak ‘het ego’ wordt genoemd.

Dit uiterlijke zelf is het zelf dat lijdt. Je lijdt altijd via dat uiterlijke zelf. Daar ben ik het volledig mee eens.

Achter al die uiterlijke zelven bevindt zich wat ik ‘het bewuste zelf’ noem. Dat is pure bewustzijn. Het heeft geen vooroordelen, meningen, angsten of verlangens zoals die vastzitten in de afzonderlijke zelven. De meeste mensen zijn volledig geïdentificeerd met die uiterlijke persoonlijkheid en denken dat dát is wie ze zijn. Maar wanneer je begint te ervaren dat je pure bewustzijn bent, ervaar je dat je niet die uiterlijke persoonlijkheid bent. Dat is absoluut waar.

En ik begrijp dat wanneer je voor het eerst die ervaring van puur bewustzijn hebt, je alleen dát ervaart. Je ervaart niets meer van die uiterlijke zelven — er is alleen waarnemen, een stille getuige zonder oordeel of mening. En het contrast tussen die twee staten kan zó diepgaand zijn, dat je de conclusie trekt: er is geen zelf, want er is niet het soort zelf dat je gewend was vanuit de uiterlijke persoonlijkheid.

Ik begrijp dat volkomen. Ik heb dit zelf ervaren.

Maar hier komt het belangrijke punt: de waarde van het concept van het bewuste zelf zit in twee dingen. Ten eerste verklaart het de mystieke ervaringen die mensen al duizenden jaren hebben. Al lang voordat we het over non-dualiteit of non-self hadden, hadden mensen mystieke ervaringen. Wat er dan gebeurt, is dat je tijdelijk buiten je uiterlijke geest stapt en een totaal ander bewustzijn ervaart. En dat is door de eeuwen heen in verschillende contexten verklaard.

Wat we nu hebben, is een non-self-cultuur, waarin mensen een authentieke mystieke ervaring hebben gehad, uit hun uiterlijke zelf zijn gestapt, de enorme tegenstelling hebben gevoeld, en concluderen: “Ik ben alleen bewustzijn. Er is geen zelf.” En ik begrijp hoe iemand dat kan voelen. Ik heb het zelf ervaren, zelfs al vanaf mijn jeugd, zonder te weten hoe ik het moest uitleggen.

Maar het probleem is: als je vanuit dat non-self-idee denkt, trek je de conclusie dat je in wezen niets bent. Of, zoals in de opmerking werd gezegd, dat jouw gevoel van zelf simpelweg bewustzijn is dat verschijnt als de gedachte dat je een zelf bent. Dit klopt als je het hebt over het uiterlijke zelf. Dat is inderdaad een gedachte, een gevoel van identiteit.

Maar het probleem is dat je dan gaat denken dat het doel van spiritueel ontwaken is om te eindigen bij niets anders dan bewustzijn, zonder enige vorm van zelf. Je denkt dan dat alles uiteindelijk ongedifferentieerd is. Maar je stelt jezelf dan niet de simpele vraag: waarom besta ik? Waarom ben ik er in de eerste plaats?

Want als je zegt dat de bron van alles puur bewustzijn is, dat volkomen zelfvoorzienend en onveranderlijk is — waarom heeft dat bewustzijn zich dan gemanifesteerd als deze wereld? Als jij? Als ik? Wat was daar de reden voor?

Ik geloof dat we bestaan omdat de schepper van deze wereld van vorm zichzelf van binnenuit wilde ervaren. Dat is waarom jij bestaat. En bovendien geloof ik dat we bestaan omdat we in een proces zitten waarin we onze eigen scheppende vermogens ontwikkelen. We beginnen met een puntachtig gevoel van zelf, en door ons door de verschillende lagen van deze schepping heen te ontwikkelen, vergroten we ons bewustzijn en kunnen we uiteindelijk zelf scheppers worden.

Wanneer je zegt: “Er is alleen bewustzijn,” negeer je dat groeiproces volledig. Dan blijf je zitten met de onbeantwoorde vraag: waarom bestaat er dan überhaupt iets? Waarom heeft Brahman, puur bewustzijn, zich gemanifesteerd als de wereld?

Het probleem met de non-self-filosofie is dat je wel uit de droom van het uiterlijke zelf kunt ontwaken, maar dan denkt dat je helemaal niet meer bestaat. Maar dat is niet waar. Wanneer je ontwaakt, ontdek je je ware zelf, je bewuste zelf. En dat zelf is altijd bewust geweest, al sinds het moment dat de schepper jou als individuele geestessprank heeft gecreëerd. Dat is wie je altijd bent geweest — een individueel bewustzijn, niet afgescheiden, maar uniek.

En je bent niet bedoeld om dat te vernietigen. Je kunt het niet vernietigen. Het is je gegeven door Spirit (Simon: dus door God). Wat je wél kunt, is het laten groeien, het uitbreiden, je bewustzijn vergroten. Want wat is bewustzijn anders dan bewustzijn van iets? Tenzij je spreekt over puur, ongedifferentieerd bewustzijn, maar dat ben jij niet. Jij bent een individu met een uniek perspectief.

De vraag is niet of je een zelf hebt, maar of je je bewust bent van jezelf als afgescheiden, of als verbonden met het geheel.

Ik begrijp dat we hier op een subtiel terrein komen, waar woorden tekortschieten. Ik zeg niet dat degene die deze opmerking maakte ‘fout’ is. Ik zeg alleen dat onze ware aard bewustzijn is, ja — maar niet in de zin dat we geen individu zijn. Het is bewustzijn dat zich bewust is van zichzelf als een individueel zelf, verbonden met het geheel.
https://www.youtube.com/watch?v=PnzKpzdVsJQ

Met regelmaat verschijnen er op tv documentaires over mensen die zijn opgegroeid in een streng Christelijk milieu en daar stevig onder hebben geleden. Ik denk bijvoorbeeld aan mensen met een niet heteroseksuele geaardheid. Het is schrijnend om te zien dat ouders op grond van hun geloof en hun interpretatie van de Bijbel menen hun niet hetero kind te moeten heropvoeden, corrigeren, berispen, genezen of zelfs de deur moeten wijzen. Het gaat me er niet om deze ouders hiervoor te veroordelen. Ik wil slechts aangeven hoe een (onbewuste) keuze om een religieuze “waarheid” aan te nemen kan doorwerken in het leven van de betrokkenen. In dit voorbeeld menen ouders dat alle teksten uit de Bijbel door God geïnspireerd zijn en een bruikbaar handvest bieden om hun leven in te richten, zelfs als dit gepaard gaat met oordeel, afwijzing en het projecteren van schuld.

Studenten van Een Cursus in Wonderen (ECIW) menen niet zelden dat zij zelf niet dogmatisch zijn en de pure vertolkers zijn van de boodschap van liefde zoals Jezus deze bedoeld heeft. Het fijne van ECIW is dat ons niet gevraagd wordt om geloof te hechten aan dogma’s of om bepaalde gedragsregels te volgen. Zolang we ons in het dagelijks leven af proberen te stemmen op de liefde is er ook weinig aan de hand. In mijn Baptisten-periode hanteerden we de slogan “what would Jesus do” en ik denk dat we, met het Nieuwe Testament in gedachten, aan deze slogan een goed houvast hebben.

Maar onbewust zijn we ook van ECIW een nieuw geloof gaan maken. Hiermee bedoel ik dat we zaken die we (nog) helemaal niet zelf doorleefd hebben als “logische” waarheid zijn gaan aannemen, verkondigen en verdedigen. En ook nu gebeurt het weer dat dit nieuwe geloof een stevig stempel kan drukken op het leven dat we leiden. Ik denk nu met name aan het geloof in absolute eenheid. Onder invloed van oosterse levensbeschouwingen en de interpretatie van de Cursus door enkele leraren is er een onevenredig grote nadruk gelegd op het aspect “eenheid” binnen ECIW. En het klopt; Jezus hamert er in ECIW op dat we in eenheid met elkaar verbonden zijn en dat de afscheiding zoals wij die percipiëren niet heeft plaatsgevonden. Maar in die woorden “we” en “wij” zit direct ook het mysterie van de Schepping verborgen. Ons verstandelijke, nieuwe geloof kan niks met meervoudsvormen zoals we en wij. Als alles één is dan is hier simpelweg geen plek voor.

Doe nu even een stap terug en onderken dat wat je nu zeker weet het feit is dat je wel degelijk ervaart dat er sprake is van jij en ik, van wij. Wees nu heel eerlijk jegens jezelf en geef toe dat je geen voorstelling kunt maken van absolute eenheid of van zoiets als zelfloosheid. Je hoort er sereen ogende mannen en vrouwen op podia tussen mooie bossen bloemen over praten maar je kunt niet anders doen dan geloof hechten aan hun theorie van absolute eenheid en het oplossen van het zelf in de onmetelijke oceaan van bewustzijn. Hebben deze mensen echt geen enkel zelfbesef meer? Wees geen gelovige en durf deze vraag liefst hardop te stellen zonder dat je jezelf afvallig of schuldig voelt.

Precies deze kwestie behandelt Kim Michaels in bijgevoegde video. Hij beantwoordt een vraagsteller die heel concreet vraagt wat het verschil is in het dagelijks leven tussen iemand die gelooft in zelfloosheid versus iemand die uitgaat van het bestaan van een hoger Zelf; lees: van de echtheid van God Schepping waarin sprake is van Kinderen van de Vader. Onderzoek vervolgens jezelf en probeer te zien hoe bepaalde geloofsstellingen doorwerken in jouw leven. Ben je door ECIW gaan geloven dat je afstand van de wereld moet nemen omdat deze toch maar een illusie is? Hoe zeker weet je dat deze houding de juiste is? Wat je wel zeker weet is wat het met jou doet en met je relaties met anderen. Is er sprake van stromende liefde of van terugtrekking, somberheid, doelloosheid, cynisme enzovoort?

Ik vermoed dat Jezus ons na ECIW het boek Een Cursus van Liefde (ECvL) heeft gegeven precies omdat we in de nihilistische valkuil van de absolute eenheidstheorie zijn gevallen. Daarom sluit ik graag af met zijn woorden uit deel III van ECvL:

1.6 Je hart kent de realiteit van deze waarheid, weet dat deze nieuwe realiteit werkelijk is en verschilt van de realiteit van het oude. Ideaal gesproken accepteren het verenigde hoofd en hart samen deze nieuwe realiteit en met deze acceptatie wordt het hart bevrijd om te verblijven in het Huis van de Heer, de nieuwe wereld, het Koninkrijk dat al is voorbereid en dus geen voorbereiding behoeft.

1.7 Deze aanvaarding is cruciaal voor de verheffing van het persoonlijk zelf. Zonder deze aanvaarding moet het persoonlijk zelf nog steeds worstelen en proberen, voorbereiden en plannen maken. Het weet niet hoe het anders moet. Je denkt dat je niet weet hoe het anders moet.

1.8 Dit is de laatste overgave. De overgave van de controle van het persoonlijk zelf. Zelfs wanneer het ego verdwenen is, kan het persoonlijk zelf zich in de wereld blijven bewegen als een naamloze entiteit, zonder gezicht, een wezen zonder identiteit, nederig, zelf-loos en effect-loos. Want er dient een oorzaak te zijn om een effect voort te brengen.

1.9 Deze anti-ego neigingen zijn een reëel gevaar in deze tijd. Je wordt niet geroepen tot zelf-loosheid maar tot het Zelf!

1.10 Dit is de overgang waarvan je het gevoel hebt er middenin te zitten. Het ego is verdwenen, maar het is jouw ware Zelf nog niet toegestaan om in het persoonlijk zelf te verblijven om zo het persoonlijk zelf te verheffen. Een tijdje ben je op die manier zelf-loos geweest en het persoonlijk zelf is de draad kwijtgeraakt door dit gemis aan een identiteit. Iemand zou letterlijk kunnen sterven tijdens deze periode van het ontbreken van een identiteit, het ontbreken van een oorzaak. Het persoonlijk zelf laten sterven is niet langer nodig omdat we in plaats hiervan werken aan de verheffing van het persoonlijk zelf. Deze verheffing vindt plaats door de aanvaarding van je ware identiteit en niet door identiteit-loos te zijn. De heerschappij van het ego begon juist in zo’n periode van identiteitloosheid. Op die manier kun je niet verder gaan.

Tjonge; wat gebeurt er toch veel op het wereldtoneel. De Engelsen hebben er een mooie uitdrukking voor: “never a dull moment” (“het is geen moment saai”). Maar dat klinkt vriendelijker dan waar we getuige van zijn. Met meneer Donald Trump is alles in een stroomversnelling gekomen. Hij zou op de puinhopen van Gaza het liefst een vakantieparadijs bouwen maar daarvoor moeten de bewoners wel eerst even naar het buitenland verhuizen. Fijn dat hij de oorlog in Oekraïne wil beëindigen maar als dat moet gebeuren door de heer Poetin zijn zin te geven en meneer Zelenski te schofferen dan levert dat schokkende t.v.-beelden op. Europa moet snel op eigen beentjes gaan staan en overweegt 800 miljard te gaan besteden aan wapentuig. Spul dat bedoeld is om onze medemensen zo efficiënt en massaal mogelijk te verlossen van hun fysieke verschijningsvorm. Bedenk eens wat  je met zo’n bedrag zou kunnen doen in ontwikkelingslanden. Maar ja; daar zie ik ook alleen maar boze donkere mannen met machinegeweren elkaar, vrouwen en kinderen afslachten. Waar zit ik toch in godsnaam naar te kijken? Wat gebeurt er en hoe heb ik me hiertoe te verhouden?

Cursus-studenten die in mijn beleving wat doorslaan doen alles af als illusie, als een droom die we maar het beste kunnen negeren. Jezus zegt het toch duidelijk: “niets werkelijks kan bedreigd worden, niets onwerkelijks bestaat. Hierin ligt de vrede van God”. Dus alles wat bedreigd lijkt te kunnen worden is onwerkelijk. Oorlog, geweld, kinderlijkjes? Allemaal illusie en als we het serieus zouden nemen dan trappen we in de valkuil van niveauverwarring waarbij we vergeten dat alleen de eeuwige hemelse schepping waar kan zijn. Zou wegkijken dan de oplossing kunnen zijn? Ik vermoed dat dit wegkijken nogal eens voortkomt uit angst. En als je ergens bang voor bent dan is het nog echt voor je. Geeft niks; maar wel iets om even bij stil te staan.

Maar waarin zit dan het onwerkelijke van de ellende? Het onwerkelijke, niet alleen van de ellende maar van heel de fysieke wereld, zit hem in het feit dat er geen op zichzelf staande fysieke wereld is. Alles is denkgeest en gebeurt in de denkgeest. Gedachten verlaten niet hun bron. Ik las ooit in een of ander oosters boek de volgende uitspraak: “wie denkt dat hij gedood kan worden vergist zich, wie denkt dat hij doodt, vergist zich eveneens”. Dat komt dan weer in de buurt van genoemde cursus-uitspraak over de bedreigbaarheid van de werkelijkheid. Maar betekent dit dan dat we er rustig op los kunnen bombarderen en dat we naar een comedy zitten te kijken. Nee, natuurlijk niet. Het verbaast me dat doorgeslagen cursus-studenten hiermee onder de wol kunnen gaan. Als ik ze wijs op ons grote voorbeeld, de Jezus uit het Nieuwe Testament, dan beweren ze met droge ogen dat hij niets te maken heeft met de Jezus van de cursus. Hoe schrijnend, hoe pijnlijk en hoe onwaar is dit toch. Maar goed; laat ik me dan beperken tot de cursus zelf. Als er toch helemaal niks aan de hand is en alles maar een droom is; waarom heeft Jezus dan de moeite genomen om zijn angstige broeders en zusters onze mooie cursus te geven? Jarenlang teksten dicteren aan Helen Schucman (en later nog aan andere scribenten van prachtige boeken) omdat alles oké is?

Weet je wat niveauverwarring is? Het is niveauverwarring indien je zegt dat de Zoon van God geen nare droom droomt. Dromen zijn niet “echt” maar het feit dat we dromen is wel echt. In deze droom denken we voor afscheiding te kunnen kiezen en deze collectieve droom doet zich aan ons voor als een fysieke wereld in het algemeen en, bij voldoende aanvalsgedachten, als een wereld in oorlog. Wat we zien gebeuren, werkt als een spiegel waarin we haarscherp zien wat er mis is in onze denkgeest. We zien levensgroot ons geloof in afscheiding, in speciaalheid, aanval, angst, verdediging enzovoort. We zien hoe we lijden aan een collectieve geheugenstoornis waarbij we denken dat we op onszelf staande wezentjes zijn die niks te maken hebben met andere denkgeesten en met de werkelijke wereld, de schepping van God.

Een Kind van God dat zichzelf ziet als geïsoleerde denkgeest is in de war en dat verbetert niet als hij onbewust angstig zich wil terugtrekken in de schijnbaar veilige omgeving van zijn eigen schijnbare grenzen. De hermetische wijsheid geeft ons de mooie uitspraak: “zo boven, zo beneden”. Ook Een Cursus van Liefde laat ons zien dat zelfs onze droomwereld ons een beeld kan geven van een diepere waarheid. Want droom of niet; wat doe je als je bij het klussen je hoofd hard stoot, in de spiegel kijkt en je een flinke straal bloed ziet stromen? Je geeft er aandacht aan, stelpt het bloeden, verzorgt de wond en neemt je voor wat beter op te passen. Wat doe je als je lichaam signalen geeft van dorst of honger? Je drinkt en eet wat.

De tv laat ons zien dat onze denkgeest ziek is en enorme honger heeft. Het geneesmiddel is verbinding en het voedsel is liefde. Dat is totaal anders dan je terugtrekken en gaan zitten lachen. Jezus zag en ziet onze ziekte en geeft ons het medicijn van de cursus en zegt ons naar de dokter te gaan, naar de Heilige Geest, zodat die ons weer op het pad van vergeving, verbinding en liefde kan zetten.

Maar hoe nu praktisch? De cursus geeft ons geen gedragsregels maar wijst ons wel op onze verantwoordelijkheid. In Les 19 leren we: “Ik ben niet de enige die de gevolgen ervaart van mijn gedachten”. Denkgeesten zijn verbonden. En in Les 33: “Er is een andere manier om naar de wereld te kijken”. Dan Les 39: “Mijn liefdeloze gedachten over …. houden mij in de hel. Mijn heiligheid is mijn verlossing”. Hierin gloort onze hoop: als liefdeloze gedachten de ellende veroorzaken dan zullen liefdevolle gedachten effect hebben, juist omdat denkgeesten verbonden zijn. Waar halen we die Liefde vandaan? Uit onze herinnering aan onze Vader, onze Bron: God is de Denkgeest waarmee ik denk.

Er zijn maar twee mogelijkheden voor de beelden die we zien: ze zijn een uiting van liefde of een roep om liefde. Alle haat en oorlogen vormen een wanhoopskreet om liefde. De spanning bouwt zich op in de droom. Velen dromen de nachtmerrie van oorlog en het is aan ons om de roep om liefde te horen en te beantwoorden opdat de gelukkige droom zichtbaar mag worden. En dan, als we ontwaken en niet eerder, kunnen we lachen als we terugkijken op de dwaze droom. Dat is de wonderlijke paradox: in waarheid valt er niets te vergeven maar toch is dit vooralsnog wel wat van ons gevraagd wordt: dat vergeven wat in werkelijkheid niet is gebeurt. We moeten wonderwerkers zijn. Wonderen zijn uitingen van liefde. Uitingen! In de hemel is alles perfect en is er geen gemis. Maar tot die (schijnbare) tijd geldt voor ons wonderprincipe 8:

“Wonderen genezen doordat ze een gemis aanvullen; ze worden door hen die tijdelijk meer hebben, verricht voor hen die tijdelijk minder hebben”.