Er zijn cursus-leraren die stellen dat de Jezus van Een Cursus in Wonderen (ECIW) niet zoveel te maken heeft met de Jezus uit het Nieuwe Testament (NT) van de Bijbel. Ik meen dat dit een vergissing is. Waar ik wel in meega is de vaststelling dat mensen in de eeuwen na het leven van Jezus een draai hebben gegeven aan de Bijbel die niet behulpzaam is. Helaas heeft de kerk hierin een rol gespeeld waardoor veel cursusstudenten nu een aversie hebben tegen alles wat met de kerk en met het christelijk geloof te maken heeft. Overigens zijn er ook bekende cursusleraren die juist wijzen op de continuïteit tussen NT en ECIW zoals Robert Perry van The Circle of Atonement. Maar dit terzijde.

Gisteren en vandaag beluisterde ik bijgevoegde podcast waarin Prof. Geurt Henk van Kooten zijn visie geeft op de betrouwbaarheid van de bronnen van de evangeliën waarin het leven van Jezus beschreven wordt. Ik wil je niet ervan overtuigen om deze hele video te bekijken want ik besef dat mijn interesse hiervoor niet breed gedeeld zal worden. Lang verhaal kort: Van Kooten stelt na uitgebreide research dat Mattheus en Johannes ooggetuigen zijn geweest van het leven van Jezus en dat is opmerkelijk omdat tot nu toe werd aangenomen dat het evangelie van Johannes pas aan het einde van de eerste eeuw na Christus zou zijn geschreven. Waarom ik deze video hier deel is omdat ik tegen het eind van de video getroffen werd toen Van Kooten uitlegde waar het unieke van de boodschap van Jezus in het NT uit bestaat. Eerst blijft hij wat abstract als hij aangeeft hoe Jezus in die tijd manoeuvreerde tussen het brengen van een boodschap over een innerlijke transformatie en de politieke situatie van zijn tijd (men verwachtte dat de Joodse Messias een politieke vrijheidsstrijder zou zijn). 

Dit zette me al een beetje aan het denken toen ik besefte dat wat wij “politiek” noemen in feite de hele duale werkelijkheid is die wij als mensheid in de collectieve mind projecteren. Als cursusstudenten bestaat onze hele leerschool eruit om ons te leren verhouden tot de wereld die zich schijnbaar van buitenaf aan ons opdringt. “Schijnbaar”, want we projecteren deze wereld vanuit onze gespleten denkgeest. Hierna ging Van Kooten echter verder en benoemde hij het echt unieke van de boodschap van Jezus waarbij hij twee Griekse woorden noemde: metanoia en katharsis. En precies daar gebeurde iets bij mij. Niet omdat ik deze woorden nog nooit was tegengekomen – ze duiken al lang op in theologie, filosofie en psychologie – maar omdat ik ineens scherp zag wat ze werkelijk aanduiden. En vooral: dat ze exact benoemen waar Een Cursus in Wonderen in essentie over gaat.

Metanoia wordt meestal vertaald als bekering of inkeer, maar dat dekt de lading maar gedeeltelijk. Het gaat niet om spijt hebben of om morele zelfverbetering binnen hetzelfde kader. Metanoia duidt op een fundamentele verandering van denken, een radicale perspectiefwisseling. Geen kleine correctie, maar een omkering. Een mentale draai van 180 graden. Je kijkt niet langer vanuit hetzelfde punt naar dezelfde wereld, maar vanuit een ander uitgangspunt naar alles wat je ervaart.

Toen ik dat zo hoorde, viel voor mij een kwartje. Want dit is precies wat ECIW steeds weer benadrukt. Het probleem zit niet in de wereld, niet in de ander en niet in de omstandigheden, maar in de manier waarop wij waarnemen. In de denkgeest die voortdurend interpreteert, oordeelt en betekenis geeft vanuit angst en afgescheidenheid. De cursus vraagt ons niet om de wereld te verbeteren, maar om onze manier van kijken te laten corrigeren. Dat is metanoia, zonder omwegen.

Metanoia gaat gepaard met een innerlijk proces dat minstens zo wezenlijk is: katharsis. Zuivering. Reiniging. Het loslaten van wat zich in de loop van de tijd heeft vastgezet in onze denkgeest. Angst, schuld, woede, slachtofferschap. Niet als abstracte begrippen, maar als levende innerlijke reacties die ons dagelijks gedrag sturen.

In ECIW heet dat proces vergeving. En ook dat woord roept vaak misverstanden op. Vergeving is hier geen moreel gebaar waarbij ik besluit jou je fouten niet langer kwalijk te nemen. Het is een innerlijke schoonmaak. Een zuivering van mijn eigen waarneming. Ik zie dat mijn oordelen en mijn verontwaardiging voortkomen uit dezelfde vergissing: het geloof dat ik afgescheiden ben en mij moet verdedigen. Vergeving is het proces waarin die vergissing langzaam wordt losgelaten. Dat is katharsis.

Wat mij hierin aanspreekt, is hoe concreet dit alles is. Je merkt wellicht niet direct aan grootse spirituele ervaringen, maar aan kleine verschuivingen in het dagelijks leven. In hoe snel je je aangevallen voelt. In hoe vanzelfsprekend je angst serieus neemt. In hoe hardnekkig je vasthoudt aan je eigen gelijk. Katharsis betekent hier niet één grote emotionele ontlading, maar een voortdurende bereidheid om die innerlijke spanning niet langer te rechtvaardigen of te projecteren, maar te laten oplossen.

En dan, soms bijna ongemerkt, treedt het wonder op. Niet als iets bovennatuurlijks, maar als een perspectiefwisseling. Je kijkt anders. Niet omdat de situatie veranderd is, maar omdat jij met andere ogen kijkt. Waar eerst angst zat, komt ruimte. Waar eerst oordeel zat, komt mildheid. Waar eerst verdediging zat, komt rust. Dat is de metanoia waar de cursus op mikt: leven vanuit de Heilige Geest, ofwel vanuit het Zelf met een hoofdletter Z, in plaats van het zelf met de kleine letter z dat voortdurend bezig is zichzelf overeind te houden.

Het interview met Van Kooten hielp mij om scherper te zien hoe consistent en helder de oorspronkelijke boodschap van Jezus eigenlijk is. Niet politiek, niet moralistisch en niet gericht op uiterlijke hervorming, maar radicaal innerlijk. Een oproep tot metanoia, gedragen door een proces van katharsis.

In dat licht vervaagt voor mij het vermeende verschil tussen de Jezus van het Nieuwe Testament en de Jezus van Een Cursus in Wonderen, omdat de kernboodschap zichtbaar hetzelfde blijft. In beide gevallen gaat het om dezelfde beweging: weg van angst en projectie, en naar een innerlijke omkering van perspectief. Niet door strijd, maar door inzicht. Niet door veroordeling, maar door zuivering van de denkgeest.

Het interview maakte voor mij duidelijk dat Jezus in de evangeliën op precies dezelfde heldere manier spreekt als in ECIW. Andere woorden, andere context, maar dezelfde richting. Het koninkrijk is geen toekomstig ideaal en geen uiterlijke orde, maar een andere manier van zien die nu beschikbaar is. Mits we bereid zijn die innerlijke weg te gaan. En misschien is dat wel waarom deze twee oude Griekse woorden mij zo blij maakten: omdat ze in één adem benoemen wat deze weg vraagt én wat zij schenkt. Een zuivering die ruimte maakt voor een omkering. En een omkering die ons herinnert aan wat we in wezen al zijn: geliefde Kinderen van de Vader, samen met Jezus, onze Broeder.  https://youtu.be/NKAfmcFXYw4?si=Yy2gW-BqA_TxMh75