Laten we de radicale ideeën van Een Cursus in Wonderen (ECIW) eens naast onze alledaagse ervaring van ziekte en genezing leggen. Want laten we eerlijk zijn: als je lijf protesteert, je koorts hebt of pijn voelt, dan is ziekte voor de meesten van ons een keiharde, onontkoombare realiteit. Ons vizier is dan doorgaans gericht op één ding: lichamelijk herstel. We willen van de symptomen af, beter worden, en de dokter of therapeut die daarbij helpt, is onze held.

En dan komt ECIW, met name in lessen zoals Werkboekles 136 (“Ziekte is een verdediging tegen de waarheid”), en die lijkt een compleet andere film te draaien. De Cursus fluistert, of schreeuwt soms, dat wat wij als zo reëel ervaren – ons lichaam, onze kwalen – in wezen deel uitmaakt van een grootschalige illusie. Het echte doel, zo stelt ECIW, is niet zozeer het repareren van het lichaam, maar het doorzien van de droom van lichamelijkheid zelf. Dat is een gedachte die kan schuren, prikkelen, en misschien zelfs irriteren als je middenin een griepaanval zit.

Les 136 is daarin onverbiddelijk. Ziekte, zo stelt de les, is geen willekeurige aanval van buitenaf, maar een “waanzinnig middel tot zelfmisleiding” (2.2), een strategie van onze eigen denkgeest. Een verdediging, ja, maar waartegen? Tegen de “waarheid” over wie we werkelijk zijn: een tijdloze, onveranderlijke geest, perfect en heel. Vanuit het perspectief van het ego, dat zich juist identificeert met afscheiding en het individuele lichaam, is die waarheid van eenheid en volmaaktheid ondraaglijk. Dus creëren we een afleidingsmanoeuvre.

De Cursus is hier ontluisterend direct over de rol die we het lichaam laten spelen. Door ziekte, zo stelt Les 136, “bewijst” de denkgeest aan zichzelf dat het lichaam echt is, dat jij het lichaam bent, en dus gescheiden van die allesomvattende waarheid. “Jij lijdt pijn omdat het lichaam pijn lijdt en in deze pijn word jij er één mee gemaakt” (8.3). En dan, de passage die de Cursus zo radicaal maakt: deze identificatie met het lichaam, dit “hoopje stof” (8.4), dient om “de vreemde, kwellende gedachte dat je iets zou kunnen zijn wat meer is dan dit” het zwijgen op te leggen. Het is een gewaagde claim: we klampen ons vast aan het “stof” om de oneindigheid van onze ware natuur niet onder ogen te hoeven zien. Dat “stof” kan ons laten lijden en sterven, en lijkt zo machtiger dan de eeuwige waarheid van ons Zijn.

En alsof dat nog niet genoeg is om te verteren, gooit de Cursus ook ons concept van tijd overhoop. Volgens Les 136 is tijd zelf een illusie, “slechts een van die zinloze verdedigingen die jij tegen de waarheid hebt gemaakt” (13.4). Waarom? Omdat tijd het idee voedt dat Gods gaven (zoals heelheid en vrede) nog niet hier zijn, dat we moeten wachten, werken, of vechten voor iets dat in de eeuwige realiteit al een voldongen feit is. Tijd houdt de droom van afscheiding en gebrek levend.

De radicaliteit van ECIW zit hem dus niet in een ontkenning van onze ervaring van ziekte – die is reëel genoeg binnen de droom. Het zit hem in het aanwijzen van de bron en het doel van die ervaring. Het is een uitnodiging om onze focus te verleggen: van het eindeloos proberen de droomfiguren en -scenario’s (ons lichaam, onze ziektes) te perfectioneren, naar het ontwaken uit de droom zelf. Het is een uitdaging om te overwegen dat de ware genezing niet ligt in het repareren van het “hoopje stof”, maar in het herinneren van de onverwoestbare Geest die we zijn, ver voorbij de grenzen van tijd en lichaam. Een prikkelend, en voor velen een (te) radicaal, perspectief.