Zelfrealisatie valt niet te leren. Het komt immers neer op het doorzien van de illusie van de afgescheiden student die één of andere verheven staat zou kunnen bereiken door flink zijn best te doen. Dat ‘doorzien’ is niet hetzelfde als verstandelijk begrijpen. Het is niet zo dat we het nu nog niet snappen, een tijdje ECIW doen en het dan na enkele jaren wél snappen. Aan de ene kant is dat jammer voor ons omdat we niet kunnen toepassen waar we denken goed in te zijn: ons best doen om iets door te krijgen. Aan de andere kant is het ook wel weer fijn omdat het dan ook niet zo gek veel meer uitmaakt als we het niet zo goed snappen. Hiermee worden alle verbeten discussies over de juiste interpretatie van de metafysica van ECIW direct gerelativeerd.

“Hoe moet ik God, de Heilige Geest en andere nu zien binnen de Cursus? Begrijp ik ECIW nu wel of niet op de juiste manier?” Al dat ‘begrijpen’ lijkt zich in ons hoofd af te spelen. Het is vermoeiend en buitenstaanders verwijten ECIW dat het de student naar “het hoofd” zou trekken. Dat klopt bijna. Echter, ECIW trekt studenten niet naar hun hoofd maar studenten hebben de neiging om met hun hoofd aan de slag te gaan met ECIW. Is ECIW dan geen training voor de denkgeest? Jawel, maar de denkgeest is niet hetzelfde als ons denken, ons verstand. In het Engels wordt het woord “mind” uit A Course in Miracles gebruikt voor zowel ons Nederlandse “denken/verstand” als voor het meer abstractere “geest”.

Er is correctie nodig in onze ‘mind’. Dat kan beginnen met het corrigeren van ons denken, van verkeerde mentale concepten. Vooral erg “duale concepten” kunnen blokkerend werken. Paar voorbeelden:

• Ik ben een afgescheiden lichaam
• Ik sta los van God
• De Heilige Geest kan mijn verlangens inwilligen
• Ik ben ik en jij bent jij

Jezus is in ECIW niet bevreesd om middels het denken en met behulp van woorden deze duale concepten flink door elkaar te rammelen. Je krijgt dan zoiets als:

• Ik ben niet dit lichaam
• Ik ben een schepping van God, innig met Hem verbonden
• De Heilige Geest kan mijn denkgeest corrigeren
• Jij en ik zijn in éénheid met elkaar verbonden

Dit kan ons een eerste gevoel van verruiming geven. Het lijkt of onze blik wat breder wordt. We ervaren wat meer verbondenheid. Toch beoordelen we al die ruimere gedachten en de wat meer vredige gevoelens nog steeds vanuit een grotendeels onbewust geloof in afgescheidenheid. Dat onze blik nog steeds beperkt is blijkt uit onze neiging om de strijd aan te gaan met studenten die ogenschijnlijk nog niet zo ver zijn als wij en nog lijken te geloven in duale concepten. Zo kan het gebeuren dat ECIW studenten kritiek leveren op Een Cursus van Liefde (ECvL). In ECvL geeft Jezus aandacht aan de grens van ons conceptuele “begrijpen”. Hij laat zien dat de correctie van ons denken nuttig was maar dat we er niet zijn met geloof in nieuwe, zogenaamd “non-duale” denkbeelden. In mijn eigen woorden uitgerukt gaat ECvL over een mysterie waar woorden tekortschieten. Grof geschetst gaat het hier over:

• Ik ben inderdaad niet beperkt tot een lichaam maar er hoeft ook niet duaal afstand genomen te worden van het lichamelijke of van het fysieke als zodanig.
• Ik ben niet gescheiden van God maar er is wel zoiets als onbegrensde individuatie.
• Wat is “leren”, wat is de rol van de HG, wie is het ten diepste die leert, wat is het Zelf, wat is leven vanuit de Christus-natuur etc?
• Wat is de relatie tussen “jou” en “mij”?

Het doel van ECvL is om ons verstand onder curatele te stellen van ons hart. Correctie van duale concepten was goed en nodig maar moet niet doorslaan in een nieuw, zogenaamd non-duaal, leersysteem van waaruit het spel van beoordeling en veroordeling vrolijk doorgaat. Na het opruimen van blokkerende denkbeelden dient er een verder oplossen plaats te vinden van de denkbeeldige grenzen van ons zelfje.

Op een bepaald moment kan het gebeuren dat het kwartje valt en dat er een diep besef is van de beperkte waarheid en houdbaarheid van mentale concepten. Er wordt dan gezien dat het zelf, het denkertje, het doenertje, de zoeker etc een denkbeeldige identiteit is die oprijst in ‘mind’, in de geest. Dit gaat samen met een relativering van gehanteerde concepten. Er wordt diep beseft dat concepten niet waar of onwaar zijn maar bruikbaar of minder bruikbaar voor een bepaalde student op een bepaald moment in zijn of haar weg naar verzoening.

Een voorbeeld. Een student die meent duidelijk afgescheiden te zijn van zijn broeders kan geholpen zijn door enige tijd gecorrigeerd te worden door de woorden “er zijn geen anderen”. Deze woorden kunnen in deze situatie verbindend werken. Maar als de student doorslaat kun je de situatie krijgen dat hij het volgende denkt: “IK besta als enige en God en jij zijn MIJN bedenksels die IK moet negeren.” De woorden “er zijn geen anderen” werken nu niet langer verruimend en versterken nu de student slechts in een uiterst verkrampte en duale illusie van IK ben hier echt en de rest is nep.

Als die IK niet “ervaren” wordt als het ondoorgrondelijke, verbonden en van liefde overstromende Zelf dan is er slechts sprake van het geloof in de ultieme afscheiding. In gesprek met mentaal ‘verlichte’ leraren merk je een onweerlegbare doch koude logica. Dit wordt haarfijn gevoeld door kritische “buitenstaanders”. Het is, zoals gezegd, zeker niet inherent aan ECIW maar wel iets wat zorgt voor volharding in de illusie van afgescheidenheid.

Het doel van ECvL én ECIW is niet het bereiken van de ultieme conclusie die gepaard gaat met een waterdichte babbel. Als middels deze boeken het starre denken gecorrigeerd wordt en daardoor de liefde weer haar natuurlijke ruimte krijgt dan groeit er een zekerheid en een verwondering die niets van doen heeft met mentale conclusies. Er ontstaat een besef dat woorden en concepten verschijnen en verdwijnen in een onbegrensd, tijdloos en mysterieus “Zijn”. Sterker nog; het besef van “Zijn” vindt slechts plaats middels dat wat erin verschijnt. We hebben geen relatie met allen en alles maar zijn deze relatie. Een Heilige Relatie.