Na jarenlang bloggen heb ik gevoel ontwikkeld voor hoeveel lezers een bepaalde blog zal aantrekken. Blogs over concrete, actuele, of alledaagse onderwerpen doen het erg goed, terwijl blogs over meer abstracte, metafysische onderwerpen minder publiek trekken. Vroeger volgde ik workshops van Koos Janson. Wat ik zo waardevol aan hem vond, was dat hij begon met een stukje metafysica en deze vervolgens op knappe wijze toepaste en tot leven bracht aan de hand van praktische vragen uit het publiek. De kunst voor bezoekers van zijn workshops was om de abstracte metafysica uiteindelijk in de dagelijkse praktijk toe te passen. Dit vereist eerst stapsgewijze ontrafeling van de praktische kwestie, gevolgd door inzicht en mogelijk vergeving. Hopelijk internaliseren de bezoekers de waarheid van ECIW zodanig dat ze direct de kern van de kwestie kunnen aanvoelen en vergeving net zo natuurlijk wordt als ademhalen.

Als ik spreek over de abstractheid van de metafysica, kan het klinken alsof ik het heb over een soort nieuw geloof, een beschrijving van hoe de werkelijkheid in elkaar zit. Echter, met metafysica bedoel ik geen letterlijke beschrijving die we slechts met ons verstand hoeven te begrijpen. Verstandelijk begrip is prima en behulpzaam, zolang we het maar niet als ons uiteindelijke doel zien. Jezus stelt dat woorden slechts symbolen van symbolen zijn, en daarmee waarschuwt hij ons tegen onze neiging om van metafysica een nieuw geloof te willen maken. Woorden zijn wegwijzers, maar geen doel op zich.

Ik heb eerder geschreven over het schijnbare verschil tussen de visies van Ken Wapnick en Robert Perry. Je zou kunnen zeggen dat Ken Wapnick zich vooral richt op de radicale abstractheid van ECIW en erop hamert om woorden niet letterlijk te nemen. Robert Perry neigt naar de concretere kant van de cursus. In zijn complete editie van ECIW staan dan ook de wat concretere aanwijzingen van Jezus richting Helen Schucman. We moeten niet in de valkuil trappen te denken dat we moeten kiezen tussen de visie van Ken of die van Robert. In plaats daarvan is er maar één vraag echt belangrijk: welke visie is behulpzaam? Aanvankelijk lijkt het alsof ik hiermee het probleem slechts verplaats, want wat is behulpzaam? Ook dat kunnen we niet in algemene zin beantwoorden, maar wel in specifieke zin: welke visie, welke symboliek, is er nu voor mij behulpzaam?

We kunnen dit onderzoeken door af te dalen van het hoofd naar het hart en ons gevoel te volgen. De hele leer van Jezus draait om liefde. Het lastige van spreken over “waarheid”, zoals de waarheid van een visie, is dat discussies hierover vaak leiden tot verhitte hoofden en koude harten. Maar over liefde hoeft niet gesproken of gediscussieerd te worden. Je kunt voelen of liefde meer of minder stroomt naar jezelf, je broeders en zusters en naar de wereld. ECIW zegt dat we op weg zijn naar een universele ervaring en voor mij is de ervaring van liefde, mildheid en vrede een goede graadmeter om te bepalen of ik op het goede spoor zit.

Laat ik dit iets minder abstract maken met een praktisch voorbeeld. Soms lijkt het alsof de ultieme, abstracte boodschap van ECIW stelt dat slechts eenheid bestaat. Dit is de eenheid waarover Ken Wapnick zegt dat er geen “anderen” zijn. Robert Perry daarentegen wijst op de schepping van echte broeders en zusters die wij waarnemen als “anderen”. Ons verstand grijpt deze woorden aan als een havik die zijn prooi grijpt. Wat is nu de waarheid? Bestaan er wel of geen anderen? Is alles één of niet?

Het heeft nauwelijks zin om hier een abstracte, haast filosofische discussie over te voeren. Een handigere manier om met deze woorden, deze symbolen, om te gaan, is door te onderzoeken wat er in je hart gebeurt in concrete situaties van alledag. Bijvoorbeeld wanneer je geconfronteerd wordt met een dierbare in nood. Hoe werkt het symbool van eenheid hierbij voor jou? Als je dit symbool alleen verstandelijk benadert, dan kun je concluderen dat er in eenheid nooit echt iets kan gebeuren. Dus als je vervolgens een broeder of zuster ontmoet die jouw hulp nodig heeft, dan kun je op basis van jouw conclusie je schouders ophalen en besluiten dat jij je niet laat foppen. Maar probeer dit eens goed te voelen. Brengt deze houding jou een gevoel van onaantastbaarheid en van een soort ultieme afgescheidenheid van de “droomwereld”? Voel je liefde stromen? Ik betwijfel het. Hetzelfde symbool van “eenheid” kan echter ook een compleet ander effect hebben. Nu herken je vanuit een besef van verbondenheid de pijn en angst van de ander. Je weet hoe je zelf aan het leren bent om het geloof in ellende en afscheiding te laten genezen door liefde en je bent dankbaar dat jij nu de bron van liefde mag vertegenwoordigen naar je broeder of zuster. Vanuit het besef van eenheid omarm je die ander terwijl je zegt: “Ach lieve broeder, ik herken jouw pijn en strijd zo goed. Weet dat we samen zijn en je bent niet alleen.” Voel je het verschil? ECIW roept ons niet op om vroegtijdig weg te drijven op een wolk van abstracte onverschilligheid. De metafysica is bedoeld als behulpzaam symbool. Door ons te richten op iets als het symbool van “eenheid”, hoopt Jezus dat we gaan beseffen dat we niet gescheiden zijn van onze Vader en onze broeders en zusters. In de Bijbel, ECIW, Een Cursus van Liefde (ECVL) en alle boeken van Jezus komt steeds dat ene, alles overkoepelende symboolwoord naar boven: LIEFDE. In ECVL biedt Jezus ons het symbool van “heelheid van hoofd en hart”. Het gaat om verstand en gevoel, abstracte metafysica en praktische toepassing, het wonder accepteren voor jezelf en aanbieden aan anderen, woorden en daden, waarheid en liefde.