We kunnen van alles leren. Op school leren we allerlei basisvaardigheden zoals lezen en schrijven.  Vervolgens leren we een beroep. En we kunnen eindeloos doorgaan met het volgen van cursussen. Wil je Zweeds leren? Doe een taalcursus, ga flink oefenen en ga bij voorkeur tussen de Zweden wonen. Na enkele jaren kun je je waarschijnlijk aardig redden in een vreemde taal.

Stel je nu eens voor dat het LOI een cursus op 1 april “vliegen gelijk een vogel, zonder hulpmiddelen” aanbiedt. Ze hebben er een handige marketeer op gezet die mooie beloftes doet: “slechts na 6 maanden zult u met niets dan uw eigen lichaam hoog boven de weilanden zweven waarbij u met rustige armbewegingen het luchtruim doorklieft”. Het zal duidelijk zijn dat u hier geen 500 euro voor zult betalen, zelfs niet als u in termijnen mag betalen.

Waarom trapt u hier niet in? Omdat u weet dat uw lichaam niet gebouwd is om te kunnen vliegen. U kunt een lange aanloop nemen en wild flapperen met uw armen maar het gaat hem niet worden. Waarom dit wat flauwe voorbeeld? Omdat we makkelijk in dezelfde valkuil stappen bij ons streven naar verlichting. We denken dat we met een Cursus en een flinke inspanning uiteindelijk wel verlicht kunnen worden. Gewoon een kwestie van lang studeren en flink oefenen. Precies zoals we gewend zijn uit ons school- en opleidingsverleden.

Ik betrap me erop dat ik er ook zo tegenaan kijk. Dagelijks een stukje lezen, er goed over nadenken, stille tijd en natuurlijk trouw de Werkboeklessen doen. En als het in één jaar niet lukt dan begin ik gewoon opnieuw. Volhouden is het motto. Er is een onuitgesproken gedachte dat ik het op een gegeven moment allemaal zal doorhebben. Ik stel me dat ultieme inzicht onbewust voor als een soort Conclusie met een hoofdletter C. “Aha, zo zit het dus. Fijn dat ik het weet, nu zal ik het eens aan m’n broeders en zusters uitleggen” En vervolgens schrijf ik dan stukjes over God, liefde, projecties en vergeving. Wat abstracter geformuleerd denk ik dat ik uiteindelijk de waarheid wel zal begrijpen. Dat ik het door zal hebben en dat het kwartje wel zal vallen.

En dan die Cursus. Bijvoorbeeld Werkboekles 10: Mijn gedachten betekenen niets. Tsjakka. Lekker dan. “Dit idee zal helpen mij te bevrijden van alles wat ik nu geloof”. Het is pijnlijk verfrissend om zo even op je nummer gezet te worden. De arrogantie van het ego wordt stevig onderuit geschoffeld. Het gaat er niet om een kloppend intellectueel bouwwerk in elkaar te draaien:

De leerstof die de Cursus aanbiedt is zorgvuldig samengesteld en wordt stap voor stap uitgelegd, zowel op theoretisch als op praktisch niveau. Hij legt de nadruk op toepassing in plaats van theorie en op ervaring in plaats van theologie. Hij stelt uitdrukkelijk: ʹEen universele theologie is onmogelijk, maar een universele ervaring is niet alleen mogelijk, maar zelfs noodzakelijk (VvT. In.2:5)

 “Een universele theologie is onmogelijk..”.  Daar ga je dan met je alomvattende Conclusie. Zoals een echt ego hoort te doen ontstaat de neiging om dan maar het roer 180 graden om te gooien. Weg met het denken en de logica. Het gaat niet om de juiste “gedachten” maar om de juiste “gevoelens”. Anders gezegd; het gaat er niet om of het “klopt”, zolang het maar goed voelt. Daarover staat in Hoofdstuk 19 (IV) een aardig stukje:

Waarom zou het lichaam voor jou iets moeten betekenen? 2Zeker is, dat waarvan het is gemaakt, niet kostbaar is. 3En even zeker is dat het geen gevoel bezit. 4Het brengt jou de gevoelens over die jij wenst. 5Zoals elk communicatiemiddel ontvangt en zendt het lichaam de boodschappen die het krijgt. 6Het heeft er geen gevoelens over. 7Alle gevoel waarmee ze zijn bekleed, wordt door de zender en de ontvanger eraan gegeven.

Dat lijkt niet op te schieten. Mijn gedachten betekenen niets en mijn lichaam brengt mij slechts de gevoelens die ik wens. Dus ik kan mijn best doen om de juiste gedachten te denken en de juiste gevoelens te voelen maar het brengt me op zich niet dichter bij de fel begeerde verlichting. Net zo min als het wapperen met mijn armen en de flinke aanloop me helpen om het luchtruim te kiezen. Het ikje dat zo dapper zijn best doet om er iets van te maken heeft gewoonweg niet de kwaliteiten om de waarheid te bemachtigen. Zoals een mens niet de vleugels heeft om te vliegen zo heeft het ego niet de mogelijkheid om de waarheid te begrijpen, hoezeer het ook z’n best doet.

Wat dan? Waarom dan toch die Cursus? Wat kan ik dan doen? In feite is de Cursus een boek dat ons leert dat we geen vogel zijn en dus niet kunnen vliegen. We kunnen stoppen met rennen, zwoegen en met de armen flapperen. Daar staan we dan. Ik kan verlichting nooit bereiken hoezeer ik ook m’n best doe. Lullig, op z’n zachtst gezegd. Maar dan dat wonderlijke. Want wat kunnen we wel? Laten we daar eens mee beginnen (en eindigen). We kunnen leren dat we het niet kunnen. We kunnen zien dat het bedenken van fraaie theorieën en het nastreven van lekkere gevoelens niet fout zijn maar ons ook geen steek verder helpen. Ze zijn namelijk slechts bedoeld om de illusie te versterken dat er een “ons” bestaat die vooruit zou kunnen komen. En juist deze inspanningen, deze pogingen creëren een  “zware illusie” die niet kan vliegen. Geloof in onze gedachten en gevoelens als bewijs van ons “ik-zijn” maakt ons tot een denkbeeldig zwaar persoon die niet los kan komen uit de modder van onze denkbeeldige wereld.

Is er dan geen hoop? Oh jawel, maar niet voor ons ego. Momenteel lezen we prachtige werkboeklessen die stralen van het licht. God is mijn kracht. Visie is Zijn geschenk (42). God is mijn Bron. Los van Hem kan ik niet zien (43). God is het licht waarin ik zie (44). God is de Denkgeest waarmee ik denk (45). Wat een tegenhanger voor “ik ben sterk, en krijg het door. Ik red me wel en zie het scherp. Ik snap het nu, denk ik”. Wat een opluchting. We mogen studeren om door te krijgen dat ons denken  niets voorstelt. We mogen gevoelens voelen om te leren dat dit getuigen zijn die we niet langer hoeven te geloven. En dan ontstaat de Heilige relatie, de gelukkige droom. Er is nog steeds een licht gevoel van “ik” maar de grenzen vervagen en het lijkt of we af en toe een stukje vliegen. Totdat… Totdat er een Belofte in vervulling zal gaan waar ons denken niet meer bij kan. Een universele ervaring. Want als we alle grond onder de voeten lijken te hebben verloren dan is alle zwaarte verdwenen. We vliegen, hoewel deze metafoor hopeloos tekort schiet, want “we” vervaagt en woorden schieten nu tekort. Er is alleen dankbaarheid. Liefde in Hem.