Tegenslag bestaat in duizenden soorten en maten. Je wilt slapen maar het lukt niet. Je moet ergens op tijd zijn maar je staat hopeloos vast in de file. Je wilt zorgeloos genieten van het leven maar je bent ziek en je verrekt van de pijn. De lijst is eindeloos. Waarom toch? Waarom al die ellende, die pech, die pijn? Kan het niet gewoon een keer meezitten?

Zolang het, in onze ogen, kleine tegenslagen betreft, kunnen we er nog wel mee omgaan. De één kan dit wat beter dan de ander. Dat wordt “frustratietolerantie” genoemd. Ik hoor het mijn vader nog zeggen: “gewoon even flink zijn”. Ik was niet zo’n flinkerd en ook nu schaam ik me wel eens voor m’n niet al te hoge frustratietolerantie. Als ik ergens pijn heb, start er een oud programma. Dat programma zegt dat ik flink moet zijn en niet mag zeuren. Ik zie kracht op dezelfde manier als mijn vader: de pijn verbijten en kiezen op elkaar. Woorden die naar bovenkomen zijn “stoïcijns, stoer, niet piepen, vechten, gewoon doorgaan, niet klagen”.  

Zou “acceptatie” hier het toverwoord kunnen zijn? Ik merk dat mijn invulling van “acceptatie” niet veel verschilt van mijn oude programma. Er blijft sprake van boosheid, weerstand en onvrede maar ik uit deze niet, ik wil het dapper dragen en vooral niet om hulp vragen. Dat zou dan een zwaktebod zijn, meen ik.  Ik moet nu denken aan een prachtig boek over acceptatie door Jeff Foster (Onvoorwaardelijke Acceptatie). Toen ik het las voelde ik me heel vredig. Maar zelfs deze heerlijke, wijze leraar lijdt nu aan een rot ziekte en gaat door een diep dal. Hij heeft het uitgeschreeuwd van ellende. Het is waarlijk een kruisiging die elk goedkoop zelfhulpadvies verpulvert. Jeff beschrijft het als een soort zuivering. Ik raak ontroert als ik lees hoe hij de lieve mensen bedankt die hem steunen in deze duisternis.

Is dit dan de weg? Moeten we allemaal eerst gekruisigd worden voordat het besef dat we “niet dit lichaam zijn” écht tot ons kan doordringen? Wat zegt ECIW hierover? In de inleiding van hoofdstuk 4 zegt Jezus:

“Bega niet de jammerlijke fout je ‘vast te klampen aan het oude, robuuste, ruwhouten kruis.’ De enige boodschap van de kruisiging is dat je het kruis overwinnen kunt. Tot dat moment staat het jou vrij jezelf te kruisigen zo vaak je maar wilt. Dit is niet het evangelie dat Ik jou bedoelde te geven. Wij hebben een andere reis te ondernemen, en als je deze lessen zorgvuldig leest, zullen ze jou helpen en voorbereiden die te ondernemen.”

Hierin staat een wonderlijke frase; het staat je toe jezelf te kruisigen zo vaak als je maar wilt. ECIW spaart onze gevoelens niet en komt met ogenschijnlijk harde uitspraken: Je bent niet werkelijk bang voor de kruisiging. Je echte doodsangst betreft de verlossing. (Txt 13 III:1:10)” En, iets verderop: “Jij wilt liever een slaaf van de kruisiging zijn dan een verloste Zoon van God. (Txt 13: III: 5:2)”. Jezus beweert ook niet dat kruisiging een weg zou zijn die we allemaal moeten volgen. Nee, hij zegt: “De kruisiging is een extreem voorbeeld, meer niet. Haar waarde ligt, zoals de waarde van elk

leermiddel, uitsluitend in het soort leerproces dat ze vergemakkelijkt. (Txt 6:I 2:1).”

Het laatste citaat dat ik wil geven is het volgende (Txt 2: III:3:4):

“Een geketende wil laat een situatie ontstaan die in het uiterste geval volslagen onverdraaglijk wordt. Je mag dan veel pijn kunnen verdragen, maar daaraan is een grens. Uiteindelijk begint iedereen in te zien, hoe vaag ook, dat er een betere manier moet zijn. Wanneer dit inzicht vastere grond krijgt, wordt het een keerpunt.”

Waar brengt dit me nu? Het ego kijkt door de bril van beschuldiging en roept: “zie je nu wel, je kruisigt jezelf en het is allemaal dus je eigen schuld”. Het kijkt door dezelfde bril naar Jeff en alle broeders en zusters in nood: “eigen schuld!”  In Een Cursus van Liefde (ECvL) geeft Jezus herhaaldelijk voorbeelden waarbij hij laat zien dat onze ego-wereld een soort persiflage is van de werkelijke wereld, een soort karikatuur. Het fraaie is dat hij via voorbeelden laat zien hoe zelfs de ego-versie van de schepping nog aanknopingspunten biedt om te komen tot een meer waarachtige visie.

Zodra het ego knarsetandend moet toegeven dat we niet het slachtoffer zijn van de wereld die we menen te zien, gooit het zijn grote troef op tafel: “Het is dus je eigen schuld!” Dit is een liefdeloze persiflage van de vergissing die we als Zoon van God wel degelijk maken in ons streven om ons afgescheiden van de liefde te wanen. Want inderdaad, we hebben een rare vergissing gemaakt waarbij we zijn gaan geloven in de echtheid van onze eigen projecties. Maar nee, beschuldiging vormt nu niet de uitweg. Veroordeling van eigen lijden of van het lijden van anderen versterkt slechts de illusie van afscheiding en vergroot slechts ons schuldgevoel.  De Heilige Geest gebruikt de ego-persiflage en transformeert deze tot uitweg. Het “eigen schuld” wordt omgebogen naar “er is je een sleutel in handen gegeven; laat me je uitleggen hoe deze werkt”. De Stem is zacht en liefdevol en strekt zich uit naar onze broeders en zusters. “Laat me je helpen”. Zelfs mijn lage frustratietolerantie kan nu gebruikt worden door de Heilige Geest en krijgt nu zelfs een positieve wending: het is juist oké dat ik tegenslagen niet vanzelfsprekend vind. Dat zijn ze immers niet!  Ik zal deze blog niet te lang maken en, voor nu, hoopvol eindigen met:

Uiteindelijk begint iedereen in te zien, hoe vaag ook, dat er een betere manier moet zijn. Wanneer dit inzicht vastere grond krijgt, wordt het een keerpunt.