Als we het hebben over ziekte dan denken we toch in eerste instantie aan kwalen die ons lichaam en onze psyche betreffen. Voorbeelden zijn eigenlijk overbodig maar ik noem er toch enkele om de gedachten te bepalen: hoofd- en rugpijn, Corona, depressiviteit, angst, dementie en kanker. Zo, de nare toon is hiermee in elk geval gezet. In het verlengde hiervan denken we bij genezing aan het verdwijnen van deze klachten. Logisch toch?

In Een Cursus in Wonderen wordt anders over ziekte gesproken. Ik ga ervan uit dat je bekend bent met dit boek en ga dus even heel strak door de bocht. Ziekte betreft de denkgeest waarbij we zijn gaan geloven in onze afgescheidenheid. Om dit geloof te bevestigen proberen wij als Zoon van God onze kwetsbaarheid aan te tonen en projecteren we ziekte en dood en in feite het hele fysieke universum. Bij genezing wordt dan ook binnen de Cursus primair gedacht aan de correctie van onze vergissing, het opheffen van het geloof in afgescheidenheid. Genezing vindt dus primair plaats in de denkgeest.

Dat klinkt als een fraai en kloppend metafysisch verhaal en ik merk dat ik er blij van word als ik er over lees. Ondertussen gaat de aardse ellende gewoon verder, inclusief mijn pijntjes en klachten. Ik ben niet de enige met deze bevinding en hoor dit natuurlijk terug van talloze medestudenten. We snappen de metafysica van ons lijden, maar wat nu? Ik denk dat we hier onverbiddelijk eerlijk moeten zijn over onze hoop, verwachting en teleurstelling. Anders houden we onszelf slechts voor de gek met een mooi verhaal, een kloppende theorie en hoogstens de klassiek christelijke hoop dat het na onze dood, vroeger zouden we spreken over ‘de hemel’, hopelijk ophoudt met de lichamelijke en geestelijke pijn. Is dit het perspectief van de Cursus, van Jezus?

Deze vraag is vervelend en confronterend en ik merk dat ik de neiging krijg te gaan marchanderen met de Cursus. Want door de Cursus ben ik wat minder angstig geworden en dat kan ik toch zeker zien als een vorm van genezing? Ook lijk ik voor wat betreft chronische pijnklachten een soort gelatenheid te ontwikkelen waarbij ik krachtig probeer om het statement van het lichaam (“jij bent een kwetsbaar lichaam Simon!”) niet te geloven of zelfs te beantwoorden met die klassieke Cursus-tekst: “Ik ben niet dit lichaam”. Ondertussen hoop ik stiekem dat de pijn verdwijnt en ben ik teleurgesteld als dit niet gebeurt en ik toch weer naar pijnstillers grijp. Vervolgens voel ik me daar dan weer schuldig over ondanks het feit dat ik weet dat Jezus in de Cursus mild is wanneer wij toch weer terugvallen op ‘magische middelen’.

Als ik andere broeders en zusters hoor spreken over hun genezing dan betreft het vrijwel altijd een verandering van de houding die ze aannemen ten opzichte van de ziekte in hun lichaam of psyche. En hier moet ik voorzichtigheid betrachten want ik kan niet weten hoe zij hun ziekte ‘van binnen’ beleven. Door een veranderende houding kan het lijden opgeheven worden terwijl pijn en ziekte doorgaan. Hierover straks meer. De Bijbelse Jezus handelt geheel in overeenstemming met zijn woorden in onze Cursus. Hij gelooft niet in een rangorde in wonderen en dus ook niet in een rangorde van ellende. De genezingen die beschreven worden in het Nieuwe Testament zijn spectaculair en betreffen geest én lichaam. Jezus laat geen spoor achter van melaatsen, blinden en kreupelen die nog steeds onder de zweren zitten, niks zien en op de grond liggen maar die daar nu toch iets beter psychisch mee om weten te gaan. Nee, zweren verdwijnen waar je bij staat, blinden kunnen fysiek weer zien en de lamme staat op en wandelt. Bam, zo radicaal is de visie van Jezus in de Bijbel en in de Cursus, toen en nu.

Deze compromisloze radicaalheid bereikt een hoogtepunt in de opwekking van doden. De omstanders waarschuwen Jezus dat er rondom Lazarus al een lijkengeur hangt; morsdood dus. Maar Jezus gelooft niet in de lichamelijke dood en maakt Lazarus ‘wakker’. Wow. Later staat Jezus zelf ook op uit de dood maar mogelijk is de betekenis hiervan nog verstrekkender dan de opwekking van dode tijdsgenoten. Ik wil niet beweren dat het Jezus’ doel is om lichamelijke ziektes te genezen. Zijn ultieme doel was en is om de macht van de denkgeest te demonstreren, de macht van de Zoon van God. Merk op dat ook de genezingen in de Bijbel gebeuren in een bepaalde context. Jezus vraagt geloof van de zieke. Dit geloof van de zieke in Jezus als symbool van de liefdeskracht is de bereidwilligheid die nodig is om de kracht van liefde te mobiliseren. Als Jezus de zondaar vergeeft dan verklaart hij dat er geen sprake is van afscheiding van de zieke van de liefdevolle Vader. Vervolgens is lichamelijke genezing niet zozeer het einddoel maar gevolg en het glorierijke bewijs van de macht van liefde waarbij zelfs onze harde natuurwetten (van oorzaak en gevolg, van ziekte en dood) in duigen vallen.

De genezingen en opwekkingen die Jezus verrichtten waren vooral, oneerbiedig gezegd, demonstraties van de kracht van de genezen denkgeest en geen doel op zich. Als ik eerlijk ben moet ik bekennen dat ik veel waarde hecht aan een comfortabel en pijnvrij leven. Als mijn klachten op wonderlijke wijze zouden verdwijnen zou ik even verwonderd en dankbaar zijn en me vervolgens weer identificeren met de droom van dit aardse bestaan. Mogelijk gingen ook de genezen tijdsgenoten van Jezus na enkele blije dagen weer over tot de orde van de dag. Maar dit is niet ons doel. Ons doel ligt juist in het doorzien van het illusoire karakter van ons lichamelijke bestaan en niet in een klachtenvrij en comfortabel leven van een jaartje of negentig.

Ons verlangen naar een pijnvrij en comfortabel leven is begrijpelijk maar we worden geroepen tot meer dan dat. Vanuit mijn beperkte perspectief kan ik in het geheel niet beoordelen wat behulpzaam is om mijn bereidheid voor volledige verzoening te accepteren. En ik zeg het niet graag, maar ik ben toch bang dat een spectaculaire genezing van een kwaal me even dankbaar zou maken, vervolgens mogelijk zelfs trots en arrogant. Zo van ‘kijk mij eens genezen zijn!’ Wellicht is een veranderde houding tegenover ziekte en lijden wel de meest gezonde optie voor mij om hoogmoed te voorkomen.

Het perspectief van Jezus in de Cursus is zoveel ruimer dan ik me kan voorstellen. Jezus’ opstandingslichaam komt in mijn beleving overeen met het verheven Zelf van vorm uit een Cursus van Liefde. Liefde die zich manifesteert tot in het fysieke domein om hier tot liefdevolle expressie te komen. De Liefde die ons draagt wil ons verlossen en niet in slaap houden in een comfortabel fysiek lichaam. Vanuit mijn kleine zelfje wil ik een pijnvrij en gezond lichaam maar dit is zeer waarschijnlijk niet de beste uitgangspositie voor mij om te ontwaken. Dit gezichtspunt veroorzaakt niet zozeer gelatenheid maar bescheidenheid, verwachting, mildheid, vertrouwen en hoop. Als lichamelijke genezing behulpzaam is voor mij of anderen dan zal dit geschieden als we hiertoe bereid zijn. Niet om een klein verlangen te bevredigen maar om de glorie van liefde te tonen. En zo is het goed.