Als jonge spirituele zoeker sprak ik met een lieve Christelijke voorganger van een evangelische gemeente. Hij vertelde me vol vuur dat Jezus gestorven was voor mijn zonden en dat ik het eeuwige leven zou krijgen als ik Jezus aan zou nemen als verlosser. Ik herinner me nog mijn antwoord: “Dat wil ik wel heel graag, maar hoe kan ik nu weten of het wáár is?” “Het is waar, vriend” antwoordde de man. Jaren later heb ik me aangesloten bij een Baptisten-gemeente maar die vraag bleef altijd op de achtergrond aanwezig: hoe kan ik nu weten of het echt waar is?

Samen met de meeste ECIW-studenten beschouw ik mezelf als niet-dogmatisch, juist omdat ik de klassieke dogma’s van een wraaklustige God niet aanvaard. Het omgekeerde geldt natuurlijk ook: ik kan niet met zekerheid stellen dat er geen mensachtige God boos op me is vanwege mijn moreel zondige levenswandel noch dat deze entiteit inderdaad bloed zou willen zien. Ik kan alleen zeggen dat het me zeer onwaarschijnlijk lijkt.

De metafysica van ECIW klinkt me veel waarschijnlijker in de oren. Toch meen ik dat we er als ECIW studenten goed aan doen om twee zaken te beseffen als we met de Cursus bezig zijn.

1. De geloofwaardigheid van Helen Schucman: Zij geeft aan dat het Jezus is die de hele Cursus aan haar heeft doorgegeven. Dat wil ik wel graag van haar aannemen, maar ook hier geldt dat ik niet zeker kan weten of dit echt waar is. Misschien merk je als je dit leest nu enige wrevel bij jezelf. Wellicht zit je er niet op te wachten dat iemand de bron van ECIW in twijfel trekt. Bedenk dan dat deze wrevel niet verschilt van die van strenggelovige Moslim als wij onze twijfel uitspreken over Mohammed of over de Koran. Tornen aan iemands geloof is voor die persoon niet plezierig en hetzelfde kan voor ons gelden als iemand twijfelt aan- of negatieve dingen zegt over Helen Schucman of over ECIW.
2. De uniekheid van ECIW-zelf: Bij het lezen van ECIW kreeg en krijg ik heel sterk het gevoel van “ja, zo zit het; het klopt gewoon”. Ik vond en vind ECIW enorm uniek en dat versterkte me in het idee dat de bron wel van buitenaardse afkomst moest zijn waarbij Jezus de meest waarschijnlijke kandidaat is. Pas de laatste maanden, nu ik me meer aan het verdiepen ben in filosofie, merk ik dat de metafysica die gepresenteerd wordt in ECIW weliswaar uniek is qua vorm maar niet qua inhoud. Al millennia wordt er gefilosofeerd over de relatie geest-materie. Zo zit Plato wat meer aan de kant van de ideeënwereld en Aristoteles aan de kant van de materiële wereld. Ook de ECIW-visie van de werkelijke denkgeest en de illusoire fysieke wereld is allesbehalve uniek voor ECIW. In de 18^e en 19^e eeuw hebben filosofen als Kant, Fichte, Schelling, Hegel, Berkeley en anderen daar hele diepe uitspraken over gedaan. Google maar eens op “idealisme”. Vergeet even de betekenis die we nu aan het woord geven en je zult ontdekken dat er al lang voor ECIW gesproken werd over de hypothese dat er geen materiële objecten ontstaan, slechts de waarneming ervan in de geest. Voorbeeld: ‘Subjectief idealisme‘ staat vooral voor opvattingen die inhouden dat ideeën in de geest, met name de menselijke geest, de enige werkelijkheid vormen.

Waarom deze kritische opmerkingen? Omdat we de neiging hebben om de visie die we lezen in ECIW als een soort nieuwe religie simpelweg te geloven en dus voor waar aan te nemen. Ik meen dat het goed is om te beseffen dat je, net als iedere andere gelovige, ervoor kiest om te geloven in de waarheid van een Boek (ECIW) waarin een medium (“profeet”) beweert een boodschap van een opperwezen (Jezus) te horen. Vervolgens kun je denken dat deze boodschap uniek en waar is, grotendeels op basis van de autoriteit die je er zelf aan verleend hebt. Het is dan goed te beseffen dat de boodschap weliswaar qua vorm maar zeker niet qua inhoud uniek is.

Laat ik afsluiten met een voorbeeld, om het praktisch te maken. Je kunt door ECIW gaan geloven dat je huidige leven niet meer is dan een nare droom in een illusoire wereld. Je kunt geloven dat je alle aandacht dus moet richten op het corrigeren van je percepties. Dit kan resulteren in een nogal naar binnen gekeerd leven met een letterlijke en figuurlijke afkeer van de buitenwereld. Dit geloof kan dus zeer bepalend zijn voor hoe jij je dagen hier op aarde slijt en welke hoop en verwachtingen je koestert waarbij je meent de unieke aanwijzingen van Jezus te volgen.

Het is niet mijn doel om hier een waardeoordeel over te geven. Ik wil je er echter van bewust maken dat je met je geloof in ECIW een keuze hebt gemaakt om te geloven dat één van de vele (discutabele) eeuwenoude levensbeschouwelijke visies en te geloven dat deze afkomstig is van Jezus. Check het eens bij jezelf. Wat geloof ik, wat ervaar ik, wat weet ik nu eigenlijk wel en niet zeker?